Psorijaza

Psorijaza je hronična, sistemska bolest koja je uslovljena genetskim i imunološkim karakteristikama pojedinaca i negativno utiče na kvalitet života. Brojni faktori mogu biti okidači za nastanak ili pogoršanje bolesti,  kao što su infekcije, emocionalni stres, korišćenje alkohola i cigareta, lekovi i povrede. U svetu 125 miliona ljudi boluje od ove bolesti sa različitom učestalošću od 0.5% u Aziji do 8% u Norveškoj. Oboljenje podjednako pogađa i muškarce i žene, može se javiti kod dece i adolescenata, a najčešće se javlja kod odraslih osoba. Na koži se manifestuje poljima zadebljale, crvene kože koja je obično prekrivena belim ljuspama. Psorijaza osim kože, može zahvatiti nokte i zglobove.

Težina kliničke slike kod pacijenata sa psorijazom određena je procentom površine kože koja je zahvaćena promenama.

Simptomi psorijaze:

-crveni pečati na koži koji su obično prekriveni srebrno-belim ljuspama

-crvenilo na koži poglavine, genitalija i u kožnim pregibima (pazusi, prepone, interglutealna regija)

-svrab kože

-abnormalnosti noktiju- tačkasta udubljenja na noktima, ljuspanje noktiju i zadebljanja ispod nokatnih ploča kao i diskoloracija noktiju

-bolovi u zglobovima, otok zglobova, ukočenost

Postoji nekoliko tipova psorijaze:

Plak psorijaza je najčešća forma psorijaze. Karakteriše se pojavom crvenih pečata koji su najčešće veličine od 1 do 10 cm, ali mogu biti i veći. Najčešće zahvaćene regije kože su kosmati deo poglavine, laktovi, kolena, leđa. Težina kliničke slike varira, od lakših oblika kada je zahvaćena mala površina kože do težih oblika kada promene na koži zahvataju veliki procent površine kože.

Gutatna psorijaza – Ovaj tip psorijaze je ponekad povezan sa streptokoknim infekcijama, najčešće faringitisom. Najčešće pogađa decu i mlađe odrasle osobe i karakteriše se naglom pojavom sitnih crvenih čvorića sa ljuspama na koži tela.

Pustulozna psorijaza predstavlja težak oblik psorijaze koji se razvija naglo, u vidu brojnih gnojanica na koži, čija je pojava često praćena opštim simptomima kao što su malaksalost i povišena telesna temperatura.

Inverzna psorijaza zahvata kožne pregibe kao što su pazušne jame, prepone, interglutealna regija, genitalije, inframamarna regija. Ponekad se pogrešno dijagnostikuje kao gljivična ili bakterijska infekcija kože.

Psorijaza noktiju – samo 5% pacijenata sa psorijazom noktiju nema psorijazu kože. Promene na noktima se najčešće karakterišu pojavom sitnih tačkastih udubljenja na noktima – znak naprstka za šivenje, žute mrlje na noktima  ili odvajanjem nokatne ploče od nokatnog ležista- oniholiza.

Psorijazni artritis se javlja kod jedne trećine pacijenata sa psorijazom. Kožne promene prethode pojavi artritisa kod 75% pacijenata dok je kod 10-15% pacijenata artritis prva klinička manifestacija bolesti, javlja se pre pojave kožnih promena ili predstavlja jedinu karakteristiku. Psorijazni artritis je često udružen sa teškom psorijazom noktiju.

Nekada se smatralo da je psorijaza isključivo bolest kože, ali je danas na osnovu podataka iz studija potvrđeno da je udružena i sa drugim oboljenjima. Ovi pacijenti imaju povećani rizik od nastanka metaboličkih stanja kao što su  gojaznost, dislipidemija (povišene vrednosti masnoća u krvi), dijabetes (povišene vrednosti šećera) i krvnog pritiska (hipertenzija), infarkta srca i zapaljenskih bolesti creva. S obzirom da su promene na koži vidljive, obolele osobe imaju osećaj obeleženosti, koja dovodi do izolacije i odbačenosti, tako se kod ovih pacijenata češće javljaju anksioznost i  depresija. Dakle, psorijaza nije samo kozmetički problem, već predstavlja multisistemsku bolest.

Psorijaza je hronična bolest koja se karakteriše povremenim poboljšanjima i pogoršanjima i njen tok je nepredvidiv. Iako je psorijaza neizlečiva bolest, recidivantnog toka, postoje brojne terapijske opcije koje simptome  ove bolesti mogu držati pod kontrolom.  Izbor terapije psorijaze zavisi od težine kliničke slike.  Kod pacijenata sa lakšom kliničkom slikom, kod kojih je zahvaćen mali procent površine kože, terapija pre svega podrazumeva primenu topijske terapije- krema i masti koje se nanose na kožu. Kod pacijenata sa zahvatanjem veće površine kože i pacijenata sa psorijaznim artritisom, pored topijske terapije, neophodna je primena sistemske terapije. Cilj je da se smanji zahvaćena površina kože i da se postigne i održi što duža kontrola belosti u odsustvu promena na koži.

Topijska terapija

Emolijentne kreme – primena emolijentnih krema predstavlja osnov terapije svih oblika psorijaze. Emolijensi smanjuju svrab i osetljivost kože, čine kožu mekšom i smanjuju površinske ljuspe. Emolijentne kreme stvaraju okluzivni omotač koji smanjuje gubitak vode i omogućava adekvatnu hidrataciju površinskog sloja kože. Redovna upotreba emolijentnih krema kod pacijenata sa psorijazom se preporučuje za negu kože celog tela, tokom prisustva promena na koži i perioda bez aktivnih promena na koži.

Keratolitički agensi se koriste za smanjenje psorijatičnih naslaga – ljuspi. Salicilna kiselina je najefikasniji keratolitik i koristi se kod pacijenata sa psorijazom  da bi se uklonile ljuspe i da bi lekovi u vidu krema ili masti mogli da prodru.

Topijski kortikosteroidi u vidu krema, masti i gelova (za poglavinu) koriste se za promene na koži kako bi se smanjilo zapaljenje. Na početku terapije topijski kortikosteroidi se nanose dva puta dnevno, nakon čega se učestalost njihove primene postepeno smanjuje kako bi se ograničili neželjeni efekti terapije. Topijski kortikosteroidi su dostupni u različitim jačinama. Najmanje potentni kortikosteroidi se obično koriste za senzitivne regije kao što su lice i pregibi.

Kalcipotriol – analog vitamina D, smanjuje crvenilo i ljuspe i najčešće se koristi u kombinaciji sa topijskim kortikosteroidima.

Tazaroten – topijski retinoid, derivat vitamina A, dostupan je u obliku kreme ili gela i najčešće se koristi kod pacijenata sa hroničnom plak psorijazom. Nanosi  se 1x dnevno, u večernjim satima.

Fototerapija- izlaganje UV zracima je još jedan način za lečenje psorijaze. Fototerapija podrazumeva izlaganje kože ultraljubičastim talasima koji se dobijaju iz veštačkog izvora. Ovakvo izlaganje je kontrolisano i pod nadzorom lekara. Pacijentima se tokom proleća i leta može savetovati kratkotrajno i ograničeno izlaganje suncu u bezbednom delu dana (jutarnjim i kasno popodnevnim satima) kaoprirodna fototerapija. Dugotrajno izlaganje UV zracima može povećati rizik za nastanak tumora kože. Fototerapija se ne preporučuje kod osoba sa istorijom melanoma ili drugih tumora kože.

Oralna terapija

Retinoidi – derivati vitamina A mogu se primeniti kod osoba sa težim formama psorijaze. Najčešća neželjena dejstva sistemskih retinoida predstavljaju suvoću kože i usana, krvarenje iz nosa, gubitak kose. Sistemski retinoidi  mogu dovesti do povećanja enzima jetre i triglicerida, zbog čega je neophodna redovna kontrola ovih biohemijskih parametara.

Metotreksat suprimira imunski odgovor kod pacijenata sa psorijazom i koristi se za lečenje teških formi psorijaze i psorijaznog artritisa. Terapija se koristi jednom nedeljno, u vidu tableta ili injekcija. Zbog neželjenih efekata terapije neophodna je redovna kontrola laboratorijskih analiza.

Ciklosporin A je značajan imunosupresiv koji se koristi kod težih oblika psorijaze. Kao i drugi lekovi koji suprimiraju imunski sistem, njegova upotreba može dovesti do neželjenih efekata pa se redovno kontroliše funkcija bubrega i krvni pritisak.

Biološka terapija psorijaze obuhvata brojne lekove koji deluju na određene ciljane molekule imunološkog sistema pacijenata obolelih od psorijaze. Biološka terapija je visoko efikasna za lečenje psorijaze. Zbog svoje cene i potencijalnih neželjenjih efekata, ovi lekovi su rezervisani za pacijente sa umerenim i teškim formama psorijaze, ali i kod onih koji imaju manji procenat zahvaćenosti kože promenama ali su one lokalizovane na regijama kao sto su dlanovi, tabani…..koji nisu imali odgovor na druge vidove terapije.

Saveti za negu kože pacijenata sa psorijazom:

• 1. Preporučuje se tuširanje ili kupanje jednom dnevno.

• 2. Ograničite vreme tuširanja na 5 minuta ili kupanja na 15 minuta.

• 3. Prilagodite temparaturu vode da bude mlaka, izbegavajte toplu i vruću vodu koja može izazvati svrab i dodatno češanje koji mogu biti  uzrok pogoršanja.

• 4. Izbegavati korišćenje pilinga, lufa ili sunđera koji mogu dodatno iritirati kožu i prouzrokovati pogoršanje promena.

• 5. Preporučuje se upotreba nežnih kupki za suvu i osetljivu kožu u vidu gel kreme koja se može koristiti za predeo lica i tela, dece i odraslih. Ovi preparati prijatne teksture i zahvaljujući aktivnim sastojcima nežno čiste kožu, štite od isušivanja, deluju umirujuće i obnavljaju i ishranjuju kožu.

• 6. Nakon tuširanja nežno pokupiti vodu utapkavanjem i ne trljati kožu peškirom.

• 7. U kombinaciji sa lekovima koriste se i preparati u vidu emulzionih gelova za uklanjanje ljuspi, kao dodatna terapija  koja će umanjiti perutanje zbog svog keratolitičkog efekta. Ciljano na mesta crvenila sa ljuspama naneti preparat, ali deluju umirujuće i hidratnim svojstvima smanjuju svrab i daju efekat mekoće kože. Preparat koristiti do potpunog uklanjanja ljuspi jednom do dva puta dnevno.

• 8. Nakon uklanjanja ljuspi nastaviti sa upotrebom preparata koji se mogu dugotrajno koristiti u cilju smanjenja upale koja je izražena u koži pacijenata sa psorijazom, jačaju i obnavljaju barijeru kože, neguju i ishranjuju kožu.

• 

Uriage Xemose PSO krema

• 9. Ne zaboravite da i ostalu kožu koja nije zahvaćena psorijazom negujete emolijentnim preparatima svakodnevno.

Jedan od najefikasnjih načina u smirivanju promena na koži i smanjenju svraba koji je izražen kod ovih pacijenata je da se aktivno leči psorijaza. To se postiže uz pomoć topijske i sistemske terapije i dermatokozmetičkih proizvoda koji su uključeni kao deo dnevne rutine u pravilnoj nezi kože. Ovo je od važnosti jer zajedno doprinose poboljšanju zdravlja obolelog, psihičkog i emocionalnog statusa i popravljaju kvalitet života.

POSETI ONLINE SHOP-Kupuj sigurno, komforno iz svog doma!

Dr Tanja Radević, specijalista dermatovenerologije